İşin garip yanı bu telefonları üreten çatı şirket BBK Electronics, aslında Counterpoint’in son paylaşılan verilerine göre dünyanın en büyük pazar payına sahip 1. akıllı telefon üreticisi. Ancak bu zamana kadar ne “BBK” markalı bir telefon görmüşsünüzdür ne de bu şirketin adını duymuşsunuzdur.
Peki, Apple ve Samsung gibi devlerin hâkim olduğu bir pazarda, BBK Electronics nasıl bu kadar güçlü bir rakip hâline geldi? Gelin, birlikte hikâyesine göz atalım:
BBK Electronics’in hikâyesi, 1995 yılında Çin’de Duan Yongping’in vizyonuyla başlıyor.
BBK’nin kurucusu milyarder Duan Yong Pin, oldukça ilginç şekilde başarıya ulaşan bir isim. Geçmiş zamanlarda Nintendo’nun oyun konsolu pazarındaki hâkimiyeti sürerken, MediaTek’in de yardımıyla Çin pazarına yönelik “Super Gaming Console”u (Subor) geliştirdi ve Nintendo’ya resmen gözdağı vererek başa baş rekabet etmek istedi.
Oldukça cesaretli bir girişim olsa da burada farklı bir strateji izleyerek konsolu geleneksel bir oyun cihazı olarak değil de eğitim amaçlı bir sistem olarak pazarladı. Ebeveynleri de çocukları için bu konsolu almaya ikna etti. Bu strateji sayesinde efsanevi dövüş sanatçısı Jackie Chan’i bile reklam yüzü olarak kullandı ve 1 milyar yuanın üzerinde gelir elde etti.
Eğer günümüzde bugün, bilgisayar (PC) üreticileri arasında böyle bir trend olsaydı ebeveynlerimize okul projesi için neden bir oyun bilgisayarına ya da RTX 4090’a ihtiyacımız olduğunu açıklamak zorunda kalmazdık.
Duan Yong Pin sadece başarılı bir iş insanı değil, aynı zamanda son derece cömert biri.
Şirketi başarılı kıldığı için yönetimden büyük bir para ödülü aldığında, paranın çoğunu çalışanlarına dağıtıyordu fakat yönetim, bu cömertliği takdir etmedi ve çatışmalar yaşandı. Sonunda sadece altı çalışanı ve kalan parasıyla şirketten ayrıldı.
Ayrıldıktan bir süre sonra “tüketici elektroniği” alanında bir girişim başlattı. Eskiden birlikte çalışmış olan çoğu tedarikçi ve dağıtımcının desteği sayesinde “BiuBiuGao Electronics” adında yeni bir şirket kurdu. BiuBiuGao Electronics zamanla akıllı telefon devi BBK Electronics’e dönüşecekti.
Başarıya giden ilk adım, etkili bir pazarlama stratejisine sahip olmaktır.
Başlangıçta akıllı telefon üretmek yerine CD, MP3 ve DVD oynatıcıları gibi çeşitli elektronik ürünler ve ev aletleri üretmeye başladı. Ekonomi alanında güçlü bir geçmişe ve deneyime sahip olan Duan, devlet televizyon kanallarında prime-time reklamlarına 40 milyon dolar gibi bir yatırım yapmaya karar verdi.
2000 yılında telefon dünyasına girerek kısa sürede Çin’in önde gelen telefon üreticilerinden biri hâline geldi. Nokia ve Motorola gibi dönemin efsanevi devleriyle rekabet etti. Bu kez Jackie Chan yerine dünyaca ünlü Jet Li’yi kampanyanın yüzü olarak işe aldı. Bu sayede de BBK’yi ses/video sektöründe liderliğe taşıdı.
Her şey yolunda gidiyormuş gibi gözükse de BBK her zaman harika zamanlar geçirmedi.
90’ların sonunda Asya’yı vuran ciddi mali kriz BBK’yi da çok etkilemişti. Aniden yaşanan korsanlık suçlamaları nedeniyle büyük yasal davalarla karşı karşıya kaldı. 2000’li yılların ortalarında Huawei ve Coolpad’in yarattığı rekabet nedeniyle neredeyse iflas ediyordu.
Tüm bu nedenlerden dolayı 2001 yılında yeniden yapılanmaya ve üç bölüme ayrılmaya karar verdi: BBK Education (Eğitim), BBK Audio Video (Ses Video) ve BBK Communication (İletişim). Böylece alt şirketlerden biri iflas ederse veya herhangi bir yasal işlemle karşı karşıya kalırsa, BBK bundan etkilenmeyecekti. İşte OPPO ve vivo burada doğdu.
Subor’dan getirdiği ve birlikte BBK’yi kurduğu 3 çalışanı, bu bölümlerin başına getirdi.
Komik olan Huang Yihe, Chen Mingyong ve Shen Wei o zamanlar 30 yaşında bile değildi. Ancak Duan kendisini her zaman bir tür “aydın monark” olarak tanıtıyordu. Bu sebeple çalışanlarını ekonomik olarak ödüllendirmekte istekliydi.
BBK Education çok küçük olmasına rağmen bugün hâlâ varlığını sürdürüyor ve Çin’de eğitim için elektronik ürünler yapmakla ilgileniyor.
BBK Audio Video ise 2004’ten bu yana adını “OPPO Digital” olarak değiştirdi ve kendisini ses/video cihazlarına adadı fakat OPPO, 2008 yılında Smile Phone’un piyasaya sürülmesiyle telefona çekingen bir giriş yaparak gösterdiği gibi strateji değiştirdi.
BBK Communication, 90’lı yıllarda sabit telefonlar üreten bir bölümdü ama 2001’de fonksiyonlu telefonlara odaklandı. 2009’da adını “vivo” olarak değiştirdi ve akıllı telefon dünyasına girdi. 2011 yılında OPPO tarafından takip edildi.
Asya’da ciddi başarılar elde etmeye başlayan 2 şirket, kalite ve pazar yaklaşımı açısından Apple’ı takip etti.
Sizler de biliyorsunuz ki 2007 yılında iPhone’un lansmanıyla birlikte telefon dünyası derinden değişti. O dönemde tüm girişimciler gibi Duan Yongpin de Apple Lossless Audio CODEC’ten (ALAC) etkilendiğini, OPPO ve vivo’nun geliştirilmesinde bunu model olarak kullandığını söylemiş.
Ayrıca Duan, Apple şirketine duyduğu takdiri defalarca dile getirmiş ve Tim Cook ile çeşitli vesilelerle bir araya gelmiş. Hepsinden önemlisi dünyadaki en büyük Apple hissedarlarından biri olduğunu da belirtmeden geçmeyelim. O dönemlerde şöyle bir açıklamada bulunmuş:
iPhone’un basit taklitçileri olarak adlandırılan OPPO ve vivo, 2016 yılında Çin’de ilk kez Apple’ı geçmeyi başarmıştır.
Bu başarının pek çok sebebi bulunuyor. İlk olarak Apple’ın fiyatları sebebiyle satın alamayan ve gelişmekte olan ülkelerde büyük bir itibar elde etti. Asya’da özellikle akıllı telefonların hâlâ az yaygın olduğu çevre şehirlerde çok sayıda mağaza açtılar.
Ardından Subor zamanında Jackie Chan ile yaşadıkları deneyimden yararlandılar ve yine aynı stratejiyi kullandılar. Bu sefer de OPPO ve vivo’yu tanıtmak için film ve TV dizilerine ürünlerini yerleştirerek ünlülerden büyük ölçekte yararlandılar.
Diğer bir taktikleri ise ürünlerini çeşitlendirmek. Bir yandan zengin müşterilerin ilgisini çekebilecek premium ve pahalı telefonlar piyasaya sürerken diğer bir yandan da düşük maliyetli ama kapsamlı telefonlar üreterek orta sınıf ve alt sınıflara hitap ettiler. Tüm bunlar sayesinde de Apple’ı geçmeyi başardılar.
Duan Yongping, 10 yılı aşkın kariyerinin ardından BBK ile bağlarını kopararak emekli oldu ve Kaliforniya’da özel hayata çekilmeye karar verdi.
Kendini borsaya yatırım yapmaya adadı ve mükemmel sonuçlar elde etti. 2002 yılındayken “dot-com” kurbanı olan ve iflasın eşiğine gelen bilgisayar şirketi NetEase’in %5’ini satın almıştı. Amacı bir yandan arkadaşıWilliam Ding’e yardımcı olmaktı.
Tanesi 13 sentten 2 milyon hisse aldığınızı ve birkaç yıl sonra her birini 40 dolara sattığınızı düşünün. NetEase bugün 600 milyar değerinde çok önemli bir şirket. Bazılarınız Naraka, Diablo Immortal ve Marvel’ın bazı mobil oyunlarıyla tanıyor olabilirsiniz.
Bu anlattığımız olay Duan’ı Çin’in en zengin insanlarından biri hâline getiren pek çok yatırımdan sadece biri. Mal varlığının yaklaşık 1,5 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Bunun yanında birçok hayırsever işlerde de bulundu.
Örneğin 2004 yılında Çinli öğrencilere burs vermek için Enlight Vakfı’nı kurdu. Hatta 2006 yılında eski üniversitesine 40 milyon dolar bağışladı. Eski yaşadığıklarını ve cömerliğini asla unutmadı.
2013 yılında bir BBK çalışanı Pete Lau’nun tavsiye istemek için emekli Duan Yongping’i Kaliforniya’da ziyaret etmesiyle OnePlus doğdu.
O yıllarda Çin dünyası hâlâ kendi sınırlarına bağlıydı ve akıllı telefon pazarı çoğunlukla Samsung, Apple, LG ve Motorola gibi markaların hâkimiyetindeydi. OnePlus da rekabete karşı koymak için tam burada Batı’ya yönelen bir Çin markası olarak büyük resme dahil oldu. Buna ek olarak 2011’de bir Xiaomi pazarın kurallarını bozmuştu.
Normalde OPPO ve vivo gibi büyük şirketler telefonları üretir, depoda saklar ve çeşitli mağazalara gönderirler. Tüm bunların tahmin edebileceğiniz üzere belirli bir maliyeti olur fakat Xiaomi genç kullanıcılara yönelmeye ve fiyatları olabildiğince düşük tutmak için depo ve aracı maliyetlerini ortadan kaldırmaya çalıştı.
Ek olarak reklam maliyetleri olmadan internette ve toplumda ağızdan ağıza yayılan bir pazar şeklini tercih etti. Bu sayede 2012 yılında, üst sınıf bir cihazın niteliklerine sahip olmasına rağmen yaklaşık 250 Euro’ya mal olan Xiaomi Mi One piyasaya çıktı. OnePlus da Xiaomi’nin taktiğini uygulayarak batıyı hedefledi ve piyasaya sürüldü. Küçük bir şirketten adını duyduğumuz bir şirket hâline geldi.
OnePlus bir alt marka olarak doğmasına rağmen Redmi ve Honor gibi markalarla rekabet edemeyeceğini fark etti ve bu sefer de realme ortaya çıktı.
Aslında realme, 2010’dan beri bir OPPO telefon ailesindendi. Sadece Xiaomi ve Redmi arasında olduğu gibi yeterince ünlü değildi. Belli ki pek şansı yoktu ve terk edildi. Ancak 8 yıl sonra kendi başına bir marka olarak yeniden dirildi.
Piyasada hızlı bir şekilde kendini kabul ettirmeyi başardı. Satışları çok olumluydu ve sadece 2 yıl içinde giyilebilir cihazlar, kulaklıklar, çeşitli aksesuarlar ve akıllı televizyonlar satışına başladı. Bu açılardan OPPO’nun ürünlerine karşı daha kapsamlıydı. Ancak tabii ki bunun nedeni realme’nin tam olarak Xiaomi’ye karşı koymak için doğmuş olmasıydı.
realme’den sonra 2019 lansmanında “iQOO” markası tanıtıldı ve piyasa sürüldü.
vivo, ana akım olması amaçlanmayan ama teknik özelliklerine dikkat eden daha çok genç kitleye hitap eden bir alt markaya ihtiyaç duyuyordu. Bu süreçte de iQOO markası oluştu.
Şimdiye kadar görülen tüm iQOO modellerinde de hızlı şarj, uzun süre dayanabilen batarya, yüksek RAM gibi özellikler bulunuyor ve oyun oynayan gençleri çekmeye çalışıyor.
Peki kimse neden BBK ile ilişkilendirilmek istemiyor?
Her ne kadar hep iyi olayları anlatsak da birkaç küçük fiyaskonun yanı sıra BBK’nin geçmişi tartışmalı olaylarla da dolu. BBK şirketleri birçok kez birbirleriyle ilişkili olduklarını reddetti. Hatta OPPO ve vivo bile BBK’ya ait olmadıklarını söylüyorlar ve geçmişte olan verileri ortadan kaldırmaya çalışıyorlar. Ancak Çin hükümetinin web sitesinde apaçık BBK’ya bağlı oldukları yazıyor.
Tahmin ediyoruz ki bu davranışlarının temel sebebi, markaların tüketicilerine vermek istedikleri imaj. Genellikle bir tüketici her şeye sahip olan ve büyük ve çokuluslu bir şikete kıyasla, daha samimi ve kendisine daha yakın hissettiği şirkete sempati duyacaktır.
Son olarak güncel verilerden bahsedip hikâyemizi sonlandıralım.
BBK ismi çoğu kişi için hâlâ bilinmeyen bir şirketmiş gibi görünse de satış rakamları bize çok farklı bir hikâye anlatıyor. 2023’ün Q3 verilerine göre OPPO %14, vivo ise %7 pazar payına sahip. Toplamda küresel pazarın %21’ine sahip olduğu göz önüne alındığında ilk sırada bulunuyor ve Samsung, Apple ve Xiaomi gibi rakiplerinin önünde götürüyor.
OPPO ve vivo daha çok ana akım genel topluma hitap ederken realme ise Hindistan pazarında revaçta. iQOO da Çin’de, realme’nin Hindistan’a yaptığını yapıyor. Tüm bunların arasında OnePlus bir melez gibi. Gelişmekte olan ülkelere ve Batı’daki teknoloji meraklılarına hitap ediyor ama aynı zamanda 100 Euro’dan başlayıp 1000 Euro’ya kadar çıkan telefonlarıyla fiyat aralığını genişletiyor.
Siz okuduklarınızdan sonra BBK Electronics hakkında ne düşünüyorsunuz? Sizce sektördeki liderliğini sürdürebilecek mi? Yorumlarınızı bekliyoruz…
İlginizi çekebilecek diğer içeriklerimiz:
